Geçtiğimiz iki yılda tüm dünyayı etkisi altına alan koronavirüs pandemisinin etkileri henüz yeni yeni hafiflemişken, yeni bir haber ile birlikte dikkatler yeniden enfeksiyon hastalıkları üzerinde toplandı. Belçika’da düzenlenen bir etkinliğe katılan farklı ülkelerden bireylerde görülen Maymun Çiçeği adı verilen bir virüs ile dünya yeni bir pandemi endişesi ile yüzleşmeye başladı. Biz de güvenilir bir bilgi kaynağı olmanın sorumluluğuyla hareket ettik ve Doç. Dr. Asuman İnan’ın da uzman görüşlerini alarak bir bilgi notu hazırladık. Umarız faydalı olur.
İyi okumalar. #kirmizikurdeleistanbul
Yayına hazırlayan: Kağan Çavuşoğlu, Aktivist Yayın tarihi: Mayıs 30, 2022
(Türkiye’nin #hivbilgisi sağlayıcısı ve kaynağı www.kirmizikurdele.org ve @redribbontr sosyal medya hesaplarındaki #hivbilgisi içerikleri ve tüm içerikler KAYNAK GÖSTERMEK ŞARTIYLA herkesin paylaşımına açıktır. Alıntılarınızda www.kirmizikurdele.org'yi kaynak göstermenizi ve @redribbontr'yi etiketlemenizi rica ediyoruz. Bunlar dışında özel olarak izin sormanıza gerek yoktur.
-Nedir bu Maymun Çiçeği Virüsü?
Maymun Çiçeği Virüsü (Monkeypox, MPX) ilk kez bugünlerde görülen, tamamen yeni bir hastalık değil aslında. Doç. Dr. Asuman İnan “Maymun Çiçeği (MPX), yeni bir hastalık değildir. Hastalık ilk olarak 1958 yılında maymunlarda saptanmıştır. 1970 yılında ise insanlarda ilk olgu Kongo Demokratik Cumhuriyeti’nde görülmüştür’’ diyor. Viral bir zoonotik hastalık olan MPX ilk olarak laboratuvar maymunlarında çiçek hastalığındaki gibi lezyonların görülmesi sonrasında bir enfeksiyon olarak nitelenmesi nedeniyle adı Maymun Çiçeği Olarak tanımlanmış.
Maymun Çiçeği, hayvanlardan insanlara bulaşan bir virüs. Çoğunlukla kemirgenlerden ya da primatlardan (goril, orangutan, şempanze gibi insansılar vb.) bulaşır, ancak ilerlemiş olan hastalık insandan insana bulaşıya neden olabilir. Hayvandan insana bulaş daha çok hasta ya da ölü hayvan ile temas ve bu hayvanlardan enfekte olmuş hayvanların etlerinin insan tarafından tüketilmesi ile gerçekleşmektedir.
İnsandan insana bulaş ise çoğunlukla fiziksel temas ile gerçekleşmektedir. Maymun Çiçeği virüsü ile enfekte olmuş kişinin vücut lezyonuna ve tenine temas, vücut sıvıları alışverişi ve solunum damlacıkları ile bulaşabilmektedir. Aynı zamanda anneden bebeğe (fetüse) plasenta yoluyla da bulaşabilemektedir.
Kuluçka süresi 1-2 hafta kadar olan Maymun Çiçeği Hastalığının belirtileri arasında -ateş, -lenf bezlerinde şişme, -deride kızarıklık ve döküntü,
-yaygın ağrı,
-akıntılı sıvı lezyonlar
gibi, diğer enfeksiyon hastalıklarında da görülen çeşitli belirtiler bulunmaktadır.
-Maymun Çiçeği şüphesi varsa ne yapmak gerekir?
Doç. Dr. Asuman İnan şu şekilde cevaplıyor; ‘’Maymun Çiçeği Hastalığından şüphelenilen durumlarda, belirti gösteren kişilerin son bir ay içinde riskli bölgelere seyahat edip etmedikleri ya da benzer belirtileri olanlarla yakın temasları olup olmadığının sorgulanması gerekmektedir.
Hastalık şüphesinde lezyonlardan uygun şekilde ve gerekli güvenlik önlemleriyle alınıp paketlenen örneklerin "biyogüvenlik düzeyi 2 olan" laboratuvarlara (Halk Sağlığı Laboratuvarı ve Cerrahpaşa Tıp Fakültesi) gönderilmesi gerekmektedir.
Maymun Çiçeği Hastalığı kesinleşen hayvan veya kişilerle temas edenlerin, son temastan sonraki 21 gün boyunca belirti ve bulgular açısından izlenmesi gerekmektedir’’.
-Maymun Çiçeği Virüsü’nün tedavisi
Maymun Çiçeği Virüsü enfeksiyonu için kanıtlanmış, güvenli bir tedavi yok. Maymun Çiçeği salgınını kontrol altında tutmak amacıyla Çiçek Hastalığı aşısı ve antiviral tedaviler önerilse de, şu anda, orijinal (birinci nesil) çiçek hastalığı aşıları artık halka açık değildir. 2019'da çiçek hastalığı ve maymun hastalığının önlenmesi için daha yeni bir aşı onaylanmış olsa da henüz kamuya açık bir şekilde kullanımına başlanmamıştır.
-Peki nasıl korunabiliriz?
Maymun Çiçeği Virüsünden korunmak için alınması gereken tedbirler, diğer bulaşıcı enfeksiyonlardan korunurken alabileceğiniz genel tedbirlerden çok da farklı değil.
Tekrarlamak gerekirse;
Virüs barındırabilecek hayvanlarla (ölü ya da diri) temastan kaçınmak,
Virüs barındırabilecek hayvanların yaşadığı bölgelerden uzak durmak,
Geniş katılımlı, kapalı alanlardaki kalabalık etkinliklerden uzak durmak,
Vücudunda enfeksiyon belirtileri görünen bireylerle yakın temastan kaçınmak,
Hastalık teşhisi konmuş kişilerin kullandığı malzemeleri, steril etmeden kullanmaktan kaçınmak,
Özellikle yurtdışı seyahatleriniz sırasında yukardaki önlemleri almanız önem arz etmektedir.
-Endişelenecek bir şey var mı?
Asuman Hocamızın bu önemli soruya cevabı ise şöyle; ‘’Maymun Çiçeği Hastalığının belirti ve bulgularının belirgin olması, şu anki bilgilere göre belirtisiz enfeksiyon yapmaması, yakın ve uzun süreli temas ile bulaşması, bir DNA virüsü olduğundan ,kolay değişime uğrayarak yeni varyantlarının ortaya çıkmaması gibi faktörler nedeniyle Covid-19 benzeri bir pandemiye yol açması beklenmemektedir.
Ancak yine de hem birey hem ülkeler bazında hastalığın belirtilerinin, bulaşma yolları ve korunma yöntemlerinin bilinmesi ve gerekli tedbirlerin alınması önemlidir’’.
-HIV ile yaşayanların özellikle dikkat etmesi gereken şeyler var mı?
Bu önemli soruyu halen farklı şehir ve hastanelerde HIV takibi ve tedavisi yapan pek çok enfeksiyon uzmanına sorduk. Tüm cevaplarda öne çıkan ortak noktalar ise şunlardı; *HIV ile yaşayan kişilerin paniğe kapılmalarını gerektirecek özel bir durum olmadığı,
*HIV ve Koronavirüs ile mücadeleden öğrendiklerimiz ışığında, önerilen tedbirlere uymanın ve güvenilir kaynaklardan güncel bilgiler edinmenin çok önemli olduğu,
*Herhangi bir sebeple hastalık şüphesi içinde olunan durumlarda, panik duygusu ya da kaygı içinde hareket etmek yerine en kısa zamanda doktora başvurmak ve görüş almak gerektiği, *Ve şartlar ne olursa olsun devam eden HIV ilaç tedavisini aksatılmaması gerektiği. MPX Hastalığı gündemini ve gelişmeleri yakından takip etmeye, HIV topluluğumuzu ilgilendiren bir gelişme olursa bilgi sağlamaya devam edeceğiz.
Kaynaklar; KLİMİK Derneği,
CDC, Dünya Sağlık Örgütü, www.seyahatsagligi.gov.tr