HIV ilaç tedavisinde merak edilen konulardan biri de, başka alanlarda olduğu gibi HIV alanında da kullanılan ve bazıları Türkiye’de de üretilen jenerik/muadil/eşdeğer ilaçların orijinalleri kadar etkili olup olmadığı ve bu muadil ilaçların orijinallere kıyasla daha fazla yan etkiye sebep olup olmadığı.
Türkçe’nin en çok başvurulan #hivbilgisi kaynağı olan www.kirmizikurdele.org’de bu kez bu sorulara her zamanki gibi, yani tüm topluma hitap eden kolay anlaşılır bir dille yanıt üretmeye çalıştık.
İyi okumalar.
herkes için #hivbilgisi #hivhakkindahersey
Yayıma hazırlayan: Arda Karapınar, Aktivist, HIV Glasgow Kongresi Bilim Kurulu Üyesi
Yayım tarihi: Mayıs 20, 2024
Herkes için #hivbilgisi sağlayıcısı ve kaynağı www.kirmizikurdele.org ve @redribbontr sosyal medya hesaplarındaki #hivbilgisi içerikleri ve tüm içerikler kaynak göstermek şartıyla herkesin paylaşımına açıktır. Alıntılarınızda www.kirmizikurdele.org'yi kaynak göstermenizi ve @redribbontr'yi etiketlemenizi rica ediyoruz. Bunlar dışında özel olarak izin sormanıza gerek yoktur.
Bu #hivbilgisi yazımızda, HIV tedavisinde markalı ilaçların gölgesinde kalan jenerik/muadil ilaçlara dair bazı önemli noktaları sizlerle paylaşmak istiyoruz.
HIV tedavinizi takip eden hekiminiz bilindik isimli, markalı ilaçlar yerine onlar kadar etkili ancak sosyal sigorta sistemine maliyeti daha az olan jenerik HIV ilaçlarına geçmenizi ya da HIV ilaç tedavisine böyle ilaçlar ile başlamanızı önerebilir. Çünkü hekimlerin sorumluluklarından biri de en uygun ve etkili ilaç tedavisi ve bakımı sunarken, bu tedavinin sisteme yani ülke ekonomisine maliyetini gözetmektir. Böyle bir öneri ile karşılaştığınızda kafanızda bazı soruların belirmesi ise gayet normaldir.
Peki jenerik/muadil ilaçlar nedir ve neden önemlidir?
Yeni ilaçlar geliştirildiğinde, geliştiriciyi ve geliştirici firmanın yaptığı araştırma yatırımını korumak için patentlenirler ve bu patentler o ilaçları belirli bir süreliğine sadece o geliştirici şirketin üretmesini ve dağıtmasını mümkün kılar. Dünya genelinde bu patent süresi ortalama yirmi yıla kadar uzayabilir.
Türkiye'de etkili HIV ilaç tedavisinin kullanıma sunulmasından bu yana yirmi yıldan fazla bir süre geçtiği için giderek artan sayıda ilacın bahsedilen patent süresi dolmuş durumdadır. Bu, diğer ilaç şirketlerinin bu ilaçların versiyonlarını üretebileceği anlamına gelir ve bu versiyonlara jenerik ya da muadil ilaç denir. Bu muadil ilaçların bir kısmı, orijinallerinden farklı olarak ülkemizde üretilmekte, böylece sadece sistem maliyetini azaltmakla kalmayıp, üretim ekonomisine de katkı sunmaktadırlar.
Bu muadil ilaçlar, orijinal ilaçlarla tamamen aynı etken maddeleri içerir ve aynı kalite standartlarına sahiptir. Bu standartlara eriştiklerini ise jenerik olmalarına rağmen yapmak zorunda oldukları laboratuvar çalışmaları ile ispatlarlar. Fakat çok daha düşük fiyatlarla satılabilirler, bu da özellikle sağlık sistemleri için büyük bir avantaj sağlar. Sağlık Bakanlığı ve tüm ilgili kurumlar, maliyetleri düşürmek ve kaynakları daha verimli kullanmak amacıyla mümkün olan her alanda muadil ilaçları, özellikle son yıllarda daha çok tercih etme eğilimindedirler. Eczacılar ne diyor?
Bu konuda görüşlerine başvurduğumuz Tüm Eczacı İşverenler Sendikası'nın paylaşımı şöyle; Muadil ilaçlar, orijinal (referans) ilaçlarla aynı etkinlik, kalite ve güvenilirlik standartlarına sahip olan, orijinal ilaçların patent koruma süreleri bittikten sonra satışa sunulmuş ürünlerdir. Ülkemizdeki eşdeğer ilaçlar; biyoeşdeğer olarak nitelendirilmekte olup, bu ürünlerin vücuda alındığında aynı biyolojik etkiyi gösterdikleri Sağlık Bakanlığı tarafından da kontrol edilip tescillendikten sonra piyasaya arzları mümkün olmaktadır.
Ticari ismi farklı olsa da; aynı etken maddeye sahip, aynı ilaç formuna sahip ve aynı miktarda etken maddeyi içeren ilaçlar “eşdeğer” olarak kabul edilir. Biyoeşdeğerliliği bilimsel olarak kanıtlanmış olmak koşuluyla eşdeğer ilaçların birbirlerinin yerine kullanılmasında hiçbir sakınca yoktur.
Ülkemizde satılan her 100 ilaçtan 45’i “eşdeğer” ilaç olup Avrupa ve ABD’de bu oran daha da yüksektir. ABD’de satılan her 100 ilacın 90’ı, Almanya’da ise 70’i eşdeğer ilaçtır ve tüm dünyada “eşdeğer” ya da diğer adıyla “muadil” ilaçlar güvenle kullanılmaktadır.
Bir eşdeğer ilaç, referans ilaçla aynı etkinlik, kalite ve güvenilirliktedir. Bir hastalığı iyileştiren de alerjiye sebep olan da ilacın etken maddesidir. Orijinal ilacın yerine verilen muadil ilacın, “muadil olduğu gerekçesiyle alerji yaptığı” iddiası, yanıltıcı ve gerçeklikle bağdaşmayan bir bilgidir. Eğer bir ilacın eşdeğeri (muadili) alerji yapıyorsa, orijinal ilacın da aynı alerjik reaksiyonu yaratacağı bilimsel bir gerçektir.
Neden jenerik ilaçlar?
Jenerik ilaçların kullanımının artırılması, tedavi maliyetlerini düşürürken aynı zamanda daha fazla hastaya erişim imkânı sunar. Örneğin, birden fazla kronik rahatsızlığı olan kişiler için reçete edilen ilaçların birçoğu jenerik olabilir. Bu, bireylerin tedaviye erişimini kolaylaştırarak daha fazla insana ilaç sunulabilmesine olanak sağlar ve sağlık sistemine yük olan maliyetleri azaltır.
Muadil ilaçlar ve farklılıklar: endişelenmeli misiniz?
Jenerik ilaçlar, farklı isim ve ambalajlarla karşınıza çıkabilir. Haplar bazen farklı renk ve şekillerde olabilir. Ancak, içiniz rahat olsun; bu ilaçların içerdiği aktif bileşenler orijinal ilaçlarla aynıdır. Eğer jenerik ilaç kullanımı konusunda herhangi bir endişeniz varsa, her zaman eczacınıza danışabilirsiniz. Eğer günde bir kez kombine (edilmiş) bir hap alıyorsanız, jenerik tedaviye geçmek birden fazla tablet almak zorunda kalmanız anlamına gelebilir ki bu durumda da doktorunuza aklınızdaki tüm soruları sormanız ve muayeneden aklınızda soru kalmadan ayrılmanız çok önemlidir.
Özellik | Muadil İlaç | Orijinal İlaç |
Etken Madde | Orijinali ile aynı | Orijinali ile aynı |
Fiyat | Genellikle daha ucuz | Genellikle daha pahalı |
Kalite ve Güvenilirlik | Yüksek standartlarda üretilir | Yüksek standartlarda üretilir |
Görünüm | Farklı isim ve ambalaj, farklı renk/şekil | Markalı isim ve ambalaj, sabit renk/şekil |
Erişim | Daha geniş erişim | Patent koruması nedeniyle sınırlı erişim |
Kullanım Amacı | Aynı tıbbi amaçla kullanılır | Aynı tıbbi amaçla kullanılır |
Jenerik/muadil ilaçlara geçiş: korkulacak bir şey yok Bizce muadil ilaçlarla HIV tedavisinden korkmak için hiçbir neden yok. Bu ilaçlar, markalı ilaçlar kadar etkilidir ve virüsü baskılamaya devam ederler. Bu sayede, sağlıklı bir yaşam sürdürebilir ve *B seviyeye (Bkz: Belirlenemeyen = Bulaştırmayan) eriştiğinizde HIV bulaşı/aktarımı/geçişi riskleri hakkında endişelenmenize hiç gerek kalmaz. Elbette tedaviniz ile ilgili tüm kararlar, sizin karar süreçlerine aktif katılımınızla birlikte alınmalıdır. Eğer hekiminiz ilaçlarınızda bir değişiklik yapmak isterse, bunu sizinle detaylıca görüşmeli, size tam bilgi vermeli ve aşağıda (ve sizin aklınızdaki tüm) sorular net biçimde cevaplanmalıdır; -Değişen tam olarak nedir? -Yeni ilacınızı ne zaman almaya başlamalısınız? -Jenerik ilaçlara geçiş sırasında ve sonrasında herhangi bir sorun yaşarsanız ne yapmalısınız?
Karşılaşılabilecek sorunlar ve çözümler
Jenerik ilaçlara geçiş yaparken bazı zorluklarla karşılaşılabilmesi olağandır.
Örneğin:
Yeni tabletleri yutmakta zorlanabilirsiniz
ya da
Almanız gereken hapların sayısı size fazla gelebilir.
Fakat bunlar ilk anda görüldüğü kadar ciddi sorunlar olmayabilirler.
Bu noktada, size reçete edilen yeni HIV ilaç tedavisi hakkında herhangi bir sorunuz varsa bunu hekiminizle mutlaka konuşmalısınız. Eğer, HIV tedavinizin herhangi bir yönüyle ilgili olarak adil davranılmadığınızı düşünüyorsanız veya tedavinizde sizin görüşünüze başvurulmadan, onaylamadığınız ve anlamadığınız bir değişiklik yapıldıysa, HIV alanında çalışan ve danışmanlık desteği sunan STK'lardan hangisine istiyorsanız ulaşarak bilgi almanızda yüksek fayda gördüğümüzü de vurgulamak isteriz.
herkes için #hivbilgisi #hivhakkindahersey
