Prof. Dr. Mehmet Serdar Kütük yazdı; HIV ve Rahim Ağzı Kanseri
Herkes için #hivbilgisi kaynağı www.kirmizikurdele.org Rahim Ağzı (Serviks) Kanseri Farkındalık Ayı'nı Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Prof. Dr. Mehmet Serdar Kütük'ün yazdığı ve hem HIV ile yaşayanlar hem de sağlık profesyonelleri için başvuru kaynağı olacak bir yazı ile karşılıyor.
Daha önce de "HIV ilaç tedavisi gebeliğin tetiklediği hipertansiyon riskini arttırır mı?" başlıklı yazısıyla konuk ettiğimiz Prof. Dr. Mehmet Serdar Kütük'e teşekkür ediyor ve "HIV ile yaşayan kadınlarda rahim ağzı kanseri" başlıklı yazıyı hem HIV ile yaşayanların hem de sağlık profesyonellerinin ilgisine sunuyoruz.
İyi okumalar.
www.kirmizikurdele.org
herkes için #hivbilgisi
#hivhakkindahersey
Yayına hazırlayan: Prof. Dr. Mehmet Serdar Kütük, Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı
Yayın tarihi: Ocak 8, 2024
Herkes için #hivbilgisi sağlayıcısı ve kaynağı www.kirmizikurdele.org ve @redribbontr sosyal medya hesaplarındaki #hivbilgisi içerikleri ve tüm içerikler kaynak göstermek şartıyla herkesin paylaşımına açıktır. Paylaşımlarınızda web-sitemizi kaynak göstermenizi/mention/etiket vb. yapmanızı rica ediyoruz. Bunlar dışında özel olarak izin sormanıza gerek yoktur.
Rahim ağzı kanseri, İnsan Papilloma Virus (HPV) adı verilen ve cinsel yolla bulaşan virüsün yol açtığı bir genital kanser türüdür.
Rahim ağzı kanseri, virüsün alınmasından sonra 5-20 yıl arasında değişen süre içerisinde, servikal ıntraepitelyal neoplazi (CIN) adı verilen ve kanser öncüsü olduğu bilinen aşamalardan geçerek ortaya çıkar. Virüsün yol açtığı kanserojen sürecin seyrinin yavaş, öngörülebilir ve kolayca taranabilir olması bizlere başka birçok kanserde sahip olmadığımız bir avantaj sağlar; tarama, erken tanı, tedavi.
HIV ile yaşayan kadınlar rahim ağzı kanseri açısından risk altındadırlar. Öyle ki; geçmişte erken başlangıçlı rahim ağzı kanseri “AIDS tanımlayıcı durumlardan” biri olarak kabul edilmekte ve altta mutlaka HIV infeksiyonu aranmaktaymış. Günümüzde HIV ilaç tedavilerinin (ART) etkinliklerinin ve ulaşılabilirliklerinin artması ile birçok “AIDS ile ilişkili kanser “son derece nadir görülürken, rahim ağzı kanserinde aynı derecede bir azalma gözlenmemektedir. Düzenli ART kullanımına bağlı olarak HIV’in baskılanması, viral yükün azaltılması ve kişinin bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi birçok kansere karşı koruyucu etki sağlarken, HIV ilaç tedavisi (ART) HPV'ye karşı doğrudan etki göstermemekte ve HPV’nin kanserojen etkileri tedavi altında da devam etmektedir. Buna karşın, HIV viral yükünün belirlenemeyen seviyede olduğu (Bkz: Belirlenemeyen = Bulaştırmayan) olgularda HPV’nin etkileri daha hafiftir, daha geç ortaya çıkar ve virüsün temizlenme şansı daha yüksektir.
HIV ile yaşayan kadınlarda, HPV, rahim ağzı kanseri öncüleri ve rahim ağzı kanseri arasındaki ilişkiyi maddeler halinde özetleyecek olursak, HIV ile yaşayan kadınlarda;
HPV pozitifliği daha sıktır.
Kanser oluşturma riski daha yüksek HPV tipleri daha sık görülür.
HPV'nin vücuttan temizlenme şansı daha düşüktür.
Rahim ağzı kanseri öncüsü bulguların (CIN 1,2 ve 3) görülme ihtimali 4-5 kat daha fazladır.
HPV ye bağlı rahim ağzı kanseri görülme ihtimali daha yüksektir.
Hafif rahim ağzı kanseri öncüsü bulguların (CIN1) kansere dönüşme süresi HIV ile yaşayan kadınlarda 3,2 yıl iken, genel toplumda 15,7 yıldır.
Rahim ağzı kanserinden ölüm oranı daha yüksektir.
Rahim ağzı kanseri öncü lezyonlarının tedavi sonrası nüks etme riski daha yüksektir.
ART Rahim ağzı kanseri öncü lezyonlarının sıklığını azaltır. Normale dönme olasılığını arttırır.
ART ile rahim ağzı kanseri öncü lezyonların her yıl %12,5 oranında normale dönebilir. Viral yükü yüksek olgularda radikal cerrahi işlemler öncesinde ART ye yeteri kadar şans tanınmalıdır.
ART’nin düzenli kullanıldığı ve viral yükün baskılandığı olgularda, yukarıda sıralanan nedenlerle, HPV ile ilişkili rahim ağzı kanseri HIV ile yaşayan kadınlarda en önemli jinekolojik sorun haline gelmektedir. Bu nedenle yazının son bölümünde HIV ile yaşayan kadınlarda rahim ağzı kanserinden korunmak için atılması gereken adımları kısaca özetlemek yerinde olacaktır.
1. Tanıdan sonraki üç sene, her yıl bir kez rahim ağzından sürüntü (PAP smear) aldırarak tarama yaptırmak gerekir. İlk taramanın kolposkopi denilen ve rahim ağzının boyanmasını takiben özel mikroskoplarla incelenmesini içeren bir yöntemle değerlendirilmesini öneren ekoller bulunmaktadır.
2. HPV aşısı denilen ve dokuz değişik kanserojen HPV tipine karşı etkili aşı ile aşılanmak. Düzenli partnerin de aşılanması ilave koruma sağlayacaktır.
3. ART tedavisine bağlı kalmak ve viral yükü belirlenemeyen seviyede tutmak.
4. Kondom kullanmak: HPV pozitif olgularda bile kondom yeni tip HPV bulaşını engelleyebilir. Bilinmelidir ki birden fazla kanserojen HPV tipi ile enfekte olmak kanserojen dönüşüm riskini arttırmaktadır.
5. Biyopsi ve tedavi eşiğini düşük tutmak.
HIV ile yaşayan kadınlarda HPV ve kanser öncüsü lezyonların kansere dönüşümü görece daha hızlı ve daha az öngörülebilirdir. Bu nedenle kolposkopi, biyopsi ve tedavi işlemlerini uygulama konusunda tereddüt etmemek gerekir.
6. Rahim ağzı taramalarına ömür boyu devam etmek (genel popülasyonda 65 yaşına kadardır).
Sonuç olarak; HPV infeksiyonu ile ilişkili rahim ağzı kanserinden korunmak, erken tanımak ve tedavi etmek mümkündür. Burada en kritik nokta, sağlık hizmeti sağlayıcıları kadar, HIV ile yaşayan kadınların da aşılanma ve taranma konusunda talepkâr olmalarıdır. Örneğin rutin enfeksiyon hastalıkları kontrollerinin birini, jinekoloji kontrolleri ile eşleştirmek ve rahim ağzı taramalarını aynı gün yaptırmak bu anlamda pratik olabilir. Yine sivil toplum kuruluşları, meslek örgütleri ve özne dernekleri bu konuda farkındalığı arttırmak için bilgilendirme çalışmaları yapmalı, rahim ağzı kanseri taraması sunulan danışmanın rutin bir parçası haline getirilmelidir.
www.kirmizikurdele.org herkes için #hivbilgisi
