Yayına hazırlayan: Arda Karapınar, Tedavi aktivisti, Topluluk yazarı Yayın tarihi: Kasım 21, 2021
18-21 Kasım 2021 tarihlerinde Antalya'da gerçekleşen, Ulusal HIV/AIDS 2021 Kongresi'ni sadık okurlar, Türkiye HIV komünitesi ve tüm ilgilileri için yerinde izledim.
Türkiye'nin #hivbilgisi kaynağı ve sağlayıcısı Kırmızı Kurdele İstanbul'dan alışkın olduğunuz üzere gerek yurt içinde gerek yurt dışında yıllardır düzenli olarak yaptığımız ve bir alışkanlık haline getirdiğimiz kongre/konferans haberciliğine devam ettik ve 18-21 Kasım 2021 tarihlerinde Antalya'da geçtiğimiz yıllarda olduğu gibi, yüz yüze yapılan Ulusal HIV/AIDS Kongresi 2021'i yerinde izledim, Türkiye HIV topluluğu ve tüm ilgilileri için notlar aldım.
İyi okumalar.
(www.kirmizikurdele.org ve @redribbontr sosyal medya hesaplarındaki #hivbilgisi içerikleri ve tüm içerikler KAYNAK GÖSTERMEK ŞARTIYLA herkesin paylaşımına açıktır. Kısmi alıntılarda yazar adı ve site adresini yazmanız @redribbontr'yi mention/etiketlemeniz yeterlidir. Özel bir izin istemeniz gerekmez.)
-Üretken bir iş birliği; Türkiye HIV/AIDS Platformu-
Türkiye’de faaliyet gösteren beş uzmanlık/hekim derneğinin aynı amaçlar etrafında bir araya gelerek oluşturduğu “Türkiye HIV/AIDS Platformu”’nun bu yıl beşincisini düzenlediği
HIV/AIDS Kongresi’ni Türk Klinik Mikrobiyoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları Derneği (KLİMİK), AIDS ve Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar Derneği (AIDS ve CYBH Derneği), Türkiye Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanlık Derneği (EKMUD), HIV/AIDS Korunma ve Eğitim Derneği (HAKED) ve HIV Enfeksiyonu Derneği (HIVEND)’nin katkılarıyla ve dört günlük zengin bir ve kapsamlı bir programla gerçekleştirildi.
HIV olgusunun kapsadığı pek çok önemli konunun konuşulduğu kongrenin tüm oturumlardan fotoğraflar ve notlar için Twitter'da @RedRibbonTR hesabından paylaştığımız tweetlere göz atabilir ya da buraya tıklayabilirsiniz.
-Dolu dolu bir bilimsel program-
Geçtiğimiz yıl pandemi tedbirleri sebebiyle tamamen dijital olarak gerçekleşmesinin ardından bu yıl yeniden fiziksel olarak gerçekleşen #HIVAIDSkongresi2021'de dört günlük dolu dolu bir bilimsel programla HIV olgusunun kapsadığı pek çok önemli konu tartışıldı.
Toplam 19 oturumda 50'den fazla konuşmacının sunum ve görüş paylaştığı kongrede, HIV Epidemiyolojisinde Son Durum, Pandemi 90/90/90 Hedefini Nasıl Etkiledi? Gelecek Nasıl Planlanmalı?, Pandeminin HIV ile Yaşayan Bireylerin Yaşam Kalitesi Üzerine Etkileri, Pandemi Döneminde Zor Olgular, HIV ve Komorbiditeler, PrEP gibi Dünya HIV biliminin tartıştığı güncel konulara ilişkin veri ve değerlendirmeler paylaşılırken, pek çok sunumda, Kırmızı Kurdele İstanbul'un öncü imzacısı olarak Türkiye'de tüm dünya ile aynı anda duyurduğu ve benim de uluslararası sözcülerinden biri olduğum küresel Belirlenemeyen eşittir Bulaştırmayan kampanyası için hazırladığımız görseller ve temelindeki güçlü bilimsel kanıtların paylaşılması mutluluk veren önemli bir gelişmeydi.
-Kongrede Belirlenemeyen eşittir Bulaştırmayan rüzgârı-
Enfeksiyon uzmanlarının ve hekim çalışma gruplarının BELİRLENEMEYEN eşittir BULAŞTIRMAYAN kampanyasını ve temelindeki güçlü bilimsel kanıtları benimseyerek güçlü bir inançla savunur hale gelmesi, Türkiye'nin ortak HIV hedeflerine ulaşılması yolunda HIV aktivistlerinin ve HIV komünitesinin önemli bir katkısı ve başarısı olarak değerlendirilmeli.
Bu bağlamda, Prof. Dr. Hayat Kumbasar Karaosmanoğlu, Doç. Dr. Birgül Mete ve Prof. Dr. Fehmi Tabak'ın hazırladığı ve bizim de katkıda bulunduğumuz *''Hekimler için Belirlenemeyen eşittir Bulaştırmayan Rehberi''nin kongre kapsamında hekimlerle buluşturulmasının, kavramın ülke genelinde tüm hekimler arasında iyice yerleşmesine ve bilginin yaygınlaşmasına büyük katkılar sağlayacağına inanıyoruz.
*Rehberi buraya ya da aşağıdaki bağlantıya tıklayarak indirebilirsiniz.
Kırmızı Kurdele İstanbul olarak, bu harika rehberi hazırlayan hekim dostlarımıza ve dağıtımını sağlayan HIV Enfeksiyonu Derneği'ne teşekkür ederiz.
-Hekimler STK'lardan ne bekliyor? STK'lar hekimlerden ne bekliyor?-
Kongrenin birinci gün programında önemli bir oturum Prof. Dr. Deniz Gökengin ve Prof. Dr Serhat Ünal'ın başkanlığında gerçekleşen Hekimler STK'lardan ne bekliyor? STK'lar hekimlerden ne bekliyor? yuvarlak masa toplantısıydı.
Prof. Dr. Serhat Ünal, hekimlerle STK'lar arasında geçtiğimiz yıllarda yaşanan tatsızlıkların yerini birlikte çalışma ve samimi bir işbirliği çabasının aldığını vurgularken, Prof. Dr. Deniz Gökengin kongre öncesinde 44 hekim ile yaptığı anketin sonuçlarını paylaştı.
Bu çalışmaya göre, hekimlerin alanda çalışan STK'ların varlığından haberdar olanlarının önemli bir bölümü çalışmaları ve çabaları olumlu buluyor. Yine çalışmaya göre, STK'lardan en çok beklenen şeylerin başında, özellikle pozitif HIV tanısı almış insanların ve toplumun #hivbilgisi ihtiyacının giderilmesi, tedavi uyumunun desteklenmesi, psikolojik ve hukuki destek hizmetlerinin kapasitesinin arttırılması geliyor. STK'lara iletilen eleştirilerden biri de, STK'ların ve hizmetlerinin Anadolu'da pek tanınmadığı/bilinmediği oldu. HIV alanında sürdürdüğümüz çalışmaların ve hizmetlerin geliştirilmesi yolunda çok önemli geri bildirimler olan bu eleştirileri ciddiyetle dinleyerek, notlarımızı aldık.
Pozitif-iz Derneğini temsilen Çiğdem Şimşek ve Pozitif Yaşam Derneğini temsilen Canberk Harmancı'nın katıldığı ve temsil ettikleri STK'ların tarihçesini, sundukları hizmetlerle birlikte sivil toplumun hekimlerden beklentilerini harika sunumlarla paylaştıkları oturumda, ben de bir konuşma yaparak, evrensel sivil toplum kavramı tartışmaları etrafında Türkiye'de HIV alanında sivil örgütlenmelerin tarihçesini ve STK'ların hekimlerden, hekimlerin STK'lardan gerçekçi beklentilerin neler olabileceğini anlatmaya çalışırken, en önemli unsurun samimi, yapıcı ve karşılıklı destekleyici bir iletişim dili olduğunun altını çizdim.
Aktivist arkadaşlarım Canberk Harmancı ve Çiğdem Şimsek de sunumlarında Belirlenemeyen eşittir Bılaştırmayan, PrEP gibi artık dünyaca kabul görmüş araçları vurgulayıp, komünitenin bu konulardaki konsensusunun ve ısrarının altını çizerek, B eşittir B ve PrEP'in hekimlerce benimsenmesi, bilimsel tutuculuğun aşılması ve rutin hastane ziyaretine/kontrole gelen insanlara mutlaka önerilmesi gerektiğini belirttiler.
-Doğru bir HIV dili, ortak bir terminoloji mümkün-
Kongrenin dinamik tartışma konularından biri de daha doğru ve olumlu, ortak bir HIV dili tartışmalarıydı. Tıp diline geçtiğimiz yıllarda yapılmış çalışmalardan ve literatürden giren ve yerleşen ''HIV'li birey'', ''HIV'li hastalar'' gibi kolayca ayrımcılığa ve damgalamaya sebep olabilecek tanımların artık kullanılmaması gerektiğinde büyük bir çoğunluk hem fikir olurken, aktivistlerin yaptıkları bu hatırlatmaların pek çok hekim tarafından hemen benimsenerek, henüz sunumlar devam ederken dahi düzeltilmeye çalışması kongreye çok daha samimi ve olumlu bir hava kazandırdı.
-Hızlı tedavi başlangıcı çalışmamıza referans-
Kongrede neredeyse her oturumda bahsi geçen ve soru-cevap bölümlerinde de tartışmalara sebep olan bir diğer kavram ise ''hızlı tedavi başlangıcı''ydı.
En kısa ifadesiyle, pozitif HIV tanısı almış insanların mümkün olan *en kısa sürede HIV ilaç tedavisine başlaması olarak tarif edilebilecek hızlı tedavi başlangıcı hakkında yapılan tartışmalarda konseptin değeri ve gerekliliğine ortak vurgu yapılırken, ulusal/yerel koşullara bağlı olarak ortalama 14 günün ülkemiz için ideal olduğu ancak bunun hızlandırılması için gayret sarf edildiği bir kaç kez tekrar edildi.
-Koronavirüs pandemisi 90/90/90 hedefini nasıl etkiledi?-
Doç Dr. Asuman Şengöz İnan, Koronavirüs pandemisinin HIV ile yaşayan bireylerde ve HIV tanı/tedavi hizmetleri sunan hekimlerde yarattığı olumsuz etkilerden ve sağlık sistemine yüklediği yükün yarattığı tahribattan bahsettiği kişisel deneyimler ve tanıklıklarla bahsettiği ''Koronavirüs pandemisi 90/90/90 hedefini nasıl etkiledi?'' başlıklı konuşmasında, Kırmızı Kurdele İstanbul'un 2020 yılında yaptığı ve Ulusal HIV/AIDS kongresinde sunduğu Hızlı Tedavi Başlangıcı Durum ve Beklenti Analizi Çalışması Sonuçlarına atıf yaparak, çalışmanın posterine sunumunda yer verdi.
*Bu ''en kısa'' süre bazı yayınlarda/kılavuzlarda aynı gün, bazılarında 48 saat, 7 gün ya da 14 gün gibi farklı seçeneklerle sunulmuştur. Pozitif HIV tanısı alınan gün/aynı gün ile 14 gün arasındaki tüm süreler için hızlı tedavi başlangıcı terimi kullanılabilir. Bu sürenin ülkeden ülkeye, hatta Türkiye'de de olduğu gibi şehirden şehre değişmesi aşamasında, ulusal sağlık sisteminin genel hızı, ilgili hastanenin tanı testleri hızı, hekimlik pratikleri önemli faktörlerdir fakat en önemli faktör pozitif HIV tanısı almış kişinin psikolojik durumu ve nihai kararıdır. Sistem/Hastane aynı gün/14 gün içinde HIV ilaç tedavisi başlama imkanı sunsa ve hekim bu kararı desteklese de pozitif HIV tanısı almış kişi kendisini hazır hissedene ve onaylayana kadar ilaç tedavisi başlamaz.
-PrEP oturumu, Ülkemizde PrEP kullanımı ile ilgili yeni gelişmeler-
Kırmızı Kurdele İstanbul’a göre #HIVAIDSKongresi2021’in en önemli oturumu, yakın zamanda 4 tabletlik form ile *endikasyon değişikliği yapılması sonrasında Türkiye’de kullanım alanı genişleyen PrEP hakkındaki oturumdu.
*Endikasyon-İndikasyon: Bir hastalıkta izlenecek tedavi yöntemi, müdahalenin belirlenmesi. (İlacın) kullanım alanı.
Her ne kadar 4 tabletlik form en ideal form olmasa ve henüz bu form dahi geri ödeme sistemine dahil edilmiş olmasa da Kırmızı Kurdele İstanbul olarak bu endikasyon değişikliğinin olumlu ve önemli bir ilk adım olduğunu düşünüyoruz.
Tanıtımı kongrede yapılan ‘’PrEP Uygulaması Hekim El Kitapçığı’’nın editörlüğünü de üstlenen Prof. Dr. Selçuk Kaya, PrEP’in önündeki engellerin aşılması ve herkes için kullanılır hale gelmesi konusunda STK’ların rolünün ve komünite ile işbirliğinin önemini Dünyadan örneklerle anlattı.
Doç. Dr. Birgül Mete, Prof. Dr. Özlem Altuntaş Aydın ve Prof. Dr. Özlem Altuntaş Aydın’ın da son derece dolu sunumlarla katılımcı hekimlere PrEP hakkında vizyon kazandırdığı oturum, Türkiye'de son yıllarda uzmanların geniş katılımıyla bu seviyedeki bir kongrede gerçekleşen en olumlu PrEP oturumu olarak hafızalara kazındı.
Bu olumlu endikasyon değişikliğinin Türkiye'de PrEP'i isteğe bağlı olarak kullanmak isteyen herkesin kolayca ve uygun bir bütçeyle erişimine açık hale getirilmesini ümit diyoruz.
Kırmızı Kurdele İstanbul olarak PrEP konusunda savunuculuk yapmaya ısrarla devam edeceğiz.
-E-Posterler ve sözlü bildiriler-
Dört günlük dolu dolu bir bilimsel programla HIV olgusunun kapsadığı pek çok önemli konunun konuşulduğu kongrede ''HIV ile yaşayan kişilerde HIV/AIDS ile ilişkili içselleştirilmiş damgalama'', ''HIV pozitifler arasında damgalanma ve ayrımcılığa kim daha fazla maruz kalıyor?'', ''HIV ile Enfekte Hastalarımız Nasıl Tanı Aldı? Operasyon Öncesi İstenen Tetkiklerin HIV Tanısında ki Rolü?'', ''HIV/AIDS ile yaşayan bireylerde damgalanmanın anksiyete, depresyon ve yaşam kalitesi üzerine etkisi'', ''HIV Serodiskordans Çiftlerin Sağlıklı Bebekleri?'' gibi önemli başlıkları kapsayan e-posterler ve bildiriler de paylaşıldı. 4. gün programında bazıları üzerinde fikir tartışmalarının yaşandığı ve her biri detaylı incelemeler gerektiren bildirileri içeren bildiri kitabına kongre web-sitesi www.hivaidskongresi2021.org'da ya da buraya tıklayarak erişebilirsiniz.
-Tedavinin geleceğinde neler var?-
Kongrenin 4. ve son gününde "Tedavinin geleceğinde neler var?" isimli bir sunum yapan Ahmet Çağkan İnkaya sadece en önemli detaylardan birinin altını çizmedi, gerçekleri adeta haykırdı;
"Bu derece yüksek ayrımcılık varken ilacın feriştahı gelse bu sorunu çözemeyiz!"
Doç. Dr. Birgül Mete'nin de ''Kesin tedavi ne zaman? Çalışmalar ne aşamada?'' başlıklı bir sunum yaptığı oturumun panel tartışma kısmında söz alan gönüllümüzün hekimlere yönelttiği soru manidardı;
"Hekimler arasında bilimsel/akademik ve hatta uygulamadaki tutuculuk baskınken, bilimde ve tedavide çağı nasıl yakalayıp, parçası olacağız?"
Bu soruya verilecek samimi bir cevabın ortak HIV hedeflerine erişimde anahtar stratejilerin temeli olacağına inanıyoruz.
-Kırmızı Kurdele İstanbul'un değerlendirmesi-
2020 yılında pandemi tedbirleri kapsamında online olarak gerçekleştirilen kongreden sonra yüz yüze yapılan 2021 yılı kongresi, her şeyden önce HIV tanı/takibi yapan hekimlerin bir araya gelerek, başta pandemi döneminde yaşayan zorlukların aşılması olmak üzere HIV takip/tedavisine ilişkin tecrübe paylaşmaları açısından yararlı oldu.
Buna ek olarak özne örgütleri/aktivistler, hekim örgütleri/hekimler arasındaki iletişimin iyileşerek gelişmesi, ortak sorunlara ortak çözümler geliştirilmesini sağlayacak tanışıklıklar, işbirliği fırsatları açısından da verimli bir kongreydi.
STK'larla hekimlerin birbirlerini daha yakından tanıma fırsatı buldukları oturumlar, soru-cevaplar, kahve aralarının yararı kadar, daha doğru bir ortak bir dil ve terminoloji kullanılmasına dair arayışlara odaklı sohbetlerin de, Türkiye'nin ortak HIV hedeflerine erişilmesi ve HIV ile yaşayanların yaşam kalitelerinin arttırılmasına olumlu katkıları olacağına inanıyoruz.
Türkiye'nin #hivbilgisi kaynağı ve sağlayıcısı olarak, Türkiye ve Dünyanın çeşitli yerlerindeki kongre/konferansları, güncel bilimsel çalışmaları, araştırma sonuçlarını ilgiyle takip etmeye ve #hivhakkindahersey temasıyla düzenli #hivbilgisi yayıncılığına devam edeceğiz.
www.kirmizikurdele.org
#bilonemsekorun
