- Belirlenemeyen = Bulaştırmayan, B eşittir B nedir?
Belirlenemeyen eşittir Bulaştırmayan ya da kısa adıyla B eşittir B, düzenli HIV ilaç tedavisi kullanımı ile virüs yükleri (viral yük/viral baskı) Belirlenemeyen düzeyinde olan HIV taşıyıcısı bireylerin (kondom kullanmasalar dahi) cinsel ilişki yoluyla
HIV bulaştırmayacaklarının bilimsel olarak ispatlandığı anlamına geliyor.
HIV ile yaşayan bireylerin uzun ve sağlıklı yaşayabileceklerini, çocuk sahibi olabileceklerini ve başkalarına HIV bulaştırmaktan asla endişelenmemeleri gerektiğini duyuran bu kampanya, hem HIV pozitif bireylerin hem de onların yakınlarının bu gerçekleri anlamalarını sağlayarak kamuoyunu etkilemekte oldukça başarılı olmuştur.
100'den fazla ülkede uygulanan, dünya çapındaki ilk imzacılarından ve uluslararası öncülerinden olan Kırmızı Kurdele İstanbul, Türkiye’de ve dünya genelinde yaptığı çalışmalarla kampanyanın güçlü mesajını daha çok insana ulaşması için çalışıyor.
- Belirlenemeyen = Bulaştırmayan neden önemlidir?
Kanada’da faaliyet gösteren BC-CfE (Center for Excellence on HIV/AIDS - British Colombia HIV/AIDS Tedavisi Mükemmellik Merkezi) Direktörü Dr. Julio Montaner tarafından birkaç yıl önce başlatılan TasP kampanyası (Treatment as Prevention – Bulaş Önleme Yöntemi Olarak HIV Tedavisi), Prevention Access Campaign (PAC- Tedaviye Erişim Kampanyası) tarafından yürütülen ve Türkiye'ye öncü imzacı ve kampanya küresel sözcülerinden biri olan Kırmızı Kurdele İstanbul tarafından getirilerek, kesintisiz bir ısrarla uygulanan uluslararası Belirlenemeyen = Bulaştırmayan B=B bildirisinin de çıkış noktası sayılabilir.
Her fırsatta duyurduğumuz önemli bir detayı tekrarlamak gerekirse; Belirlenemeyen = Bulaştırmayan'ı kabul eden, onaylayan ve yaygınlaştıran kurumlar arasında CDC, ECDC, WHO ve UNAIDS gibi önemli kamu otoritelerini gösterebiliriz.
Dr. Montanier, 2006 yılında Kanada Vancouver’da düzenlenen Uluslararası AIDS Konferansı’nda TasP hakkında etkili bir sunum yaparak tüm dünyaya içeriği hakkında bilgi verdi ve bu da global Belirlenemeyen = Bulaştırmayan hareketinin dayandığı bilimsel gerçeklerin ana başlıklarından biri oldu.
Geniş çerçevede TasP, HIV pozitif tanısı alan bir bireyin, tanı konulmasını takiben derhal HIV ilaç tedavisine (ART) başlamasının gerekliliği ve bu gerekliliğin tüm dünyada kabul edilip buna uygun tedavi protokelleri izlenmesi sonucu, HIV enfeksiyonunun artış hızının önemli derecede azalacağı anlamına gelmektedir.
Dünya'da pek çok ülke 2013’ten bu yana, ulusal bir strateji olarak TasP’ı, yani HIV tedavisine koşulsuz erişim hakkını savunmakta ve uygulamaktadır. Ülkemizde uygulanan HIV tedavi protokolü de aynı evrensel yaklaşıma uygun olarak sürdürülmektedir ve bu yaklaşım Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı, Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü tarafından duyurulan HIV/AIDS Tanı Kılavuzu'nda da yerini almıştır. Bireysel anlamda TasP, HIV pozitif bireylerin yaşam kalitesini arttırırken, aynı zamanda enfeksiyonu başkalarına bulaştırabilme riskini de ortadan kaldırmaktadır.
-Peki *TasP tam olarak nasıl bir süreçtir? (Bulaş önleme yöntemi olarak HIV tedavisi)
Düzenli ve kararlı bir tedavi planıyla, bir HIV pozitif bireyin kanındaki virüs miktarı, belirlenemeyen seviyeye düşmektedir. Bu noktada, virüsü cinsel yolla başkasına bulaştırmak, teorik olarak mümkün değildir.
Uluslararası düzeyde yapılmış olan “PARTNER Çalışmaları”nda (PARTNER-1 ve PARTNER-2), sero-different olan çiftlerde (yani birinin HIV pozitif ve diğerinin negatif olan çiftlerde) gözlenen korunmasız anal ve vajinal ilişkilerde, gözlem süresinde HIV pozitif olan bireylerin viral yükleri belirlenemeyen seviyede tutulmuş ve gözlem sürecinin sonunda HIV pozitif bireylerden HIV negatif bireylere virüs bulaşmadığı esin olarak ispatlanmıştır. PARTNER çalışmalarının sonuçları 2016 ve 2018’de Uluslararası AIDS konferanslarında açıklanmıştır.
TasP kavramı, daha geniş kesimler tarafından daha da bilinir hale gelmeye başladıktan sonra BC-CfE’nin düzenlediği bir internet seminerine konuşan Dr. Montaner “Söz konusu bilimsel çıktılar olunca, sonuçların güvenilirliği ve yayılımı daha kolay artmaktadır” diyerek aslında TasP ve sonraki sürecin ne kadar da önemli bir gelişmeler içerdiğini ifade etmiştir.
Ve zaman içerisinde Belirlenemeyen = Bulaştırmayan üzerinde güçlü ve bilimsel bir fikir birliği oluşmuş, düzenli kullanılan tedavi ile sürdürülebilir belirlenemeyen viral yüke sahip HIV pozitif bireylerin cinsel yolla virüsü başkalarına bulaştıramayacaklarına dair su götürmez, bilimsel temelli bir kampanya başlamıştır.
2017 yılı sonbaharında, ABD Hastalık Kontrol Merkezi CDC'nin, sürdürülebilir belirlenemeyen viral yüke sahip olan bireylerin, cinsel yolla ya da kan yoluyla virüsü başkalarına bulaştıramayacaklarını kabul ve beyan etmesi ise sadece kampanya sürecinde değil, HIV/AIDS tarihinde de çok önemli bir dönüm noktası olmuştur.
Denilebilir ki; tedavisine düzenli olarak devam eden ve belirlenemeyen seviyede viral yüke sahip olan HIV-pozitif bireylerin virüsü bulaştırabilme riski sıfırdır. Bu söylem aslında onların bulaştırıcı olmadıkları anlamına gelmektedir. Bu durum, güvenilir kanıtlara dayalı bilimsel gerçeklerin ezici üstünlüğüne çok iyi bir örnektir.
-Dr. Anthony Fauci, ABD Sağlık Bakanlığı, Ulusal Alerji ve Enfeksiyon Hastalıkları Enstitüsü Direktörü,
Bilimin ötesinde, Belirlenemeyen = Bulaştırmayan B=B hareketi HIV konusundaki negatif ve ayrımcı söylemlerin değişmesi yönünde oyun değiştirici bir faktör olmayı ve HIV pozitif bir bireyin yaşamını derinden etkileyen damgalamayı sonlandırmayı amaçlamaktadır.
HIV hakkındaki yanlış bilgiler ve beraberinde gelen damgalama, bireylerin HIV tedavisine erişimini engellemekte ve tedaviye başlama isteklerini de azaltmakta. Bu engellere, sağlık sigortasına sahip olmama, yoksulluk, ırkçılık ve suçluluk psikolojisi vb. etkenler de eklenince, iş iyice içinden çıkılamaz bir hale geliyor. Tüm bu etkenlerin, HIV pozitif bireylerin tedaviye ve tedavi sürecine karşı direnç göstermesine ve hatta tedaviden vazgeçmesine dahi neden olabildiği bilinen bir gerçek.
Bu sebeplerle TasP ve Belirlenemeyen = Bulaştırmayan B=B hareketinin toplumsal düzeyde bilinirliliğinin arttırılması ve doğru, güncel #hivbilgisi'nin yaygınlaştırılması hayati önem taşıyor. Bu iki önemli olgunun arkasındaki bilimsel gerçeklere ilişkin bilinirliğinin artması, HIV pozitif bireylerin ve HIV’den etkilenen toplumsal çevrelerinin, yani aslında herkesin hayatını kolaylaştıracaktır.
Aynı zamanda TasP ve Belirlenemeyen = Bulaştırmayan hareketine duyulan güven, beraberinde bireylerin HIV’den korunmaları bakımından da fayda sağlayacaktır. Bu sebeple dünya genelinde HIV tedavisine erişmin koşulsuz ve sürdürülebilir olmasının önündeki engeller işbirliğiyle kaldırılmalı; HIV’e karşı negatif algının bertaraf edilmesi için devlet yönetimlerinin ülkeler özelinde özel çalışmalar yapması ve risk grupları için kondom, PreP ve PEP gibi korunma ve erken müdahale yöntemlerine erişimin kolaylaştırılması önemli unsurlardır.
Dünya'da birkaç ülkede ve TasP yaklaşımının geliştiği Kanada’nın British Colombia bölgesinde bireylerin PrEP’e erişimleri yasal olarak kabul edildi. Buna bağlı olarak BC-CfE tarafından yapılan ve sonuçları bu yıl açıklanan matematik modellemeye göre, TasP ve PrEP önümüzdeki 10 yılda British Colombia bölgesindeki HIV yayılımını ve gelişen AIDS vakalarını tamamen sona erdirecek.
Yukarıda da belirttiğimiz gibi Belirlenemeyen = Bulaştırmayan'ın temelinde yatan TasP (Bulaş Önleme Yöntemi Olarak HIV Tedavisi) yaklaşımı ülkemizde de benimsenmiştir ve Türkiye'de HIV tedavisi, hiçbir katkı payı gerektirmeksizin GSS şemsiyesi altındaki her birey için tamamen ücretsizdir.
